19 Mart Protestolarında Polis Şiddeti Ortaya Çıktı: İşkenceye Varan Uygulamalar!

Uluslararası Af Örgütü'nün “Nefes Alamıyorum” adı verilen raporu, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı ve CHP'nin cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu'nun 19 Mart'ta gözaltına alınmasının ardından gerçekleşen protestoları inceledi. Rapor, emniyet güçlerinin barışçıl göstericilere karşı uyguladığı sert müdahaleleri ele alıyor. Özellikle dağılırken ya da pasif bir şekilde direniş gösteren protestoculara göz yaşartıcı gaz, biber gazı, tazyikli su ve plastik mermi gibi yöntemlerin kullanıldığı, bazı durumlarda ise fiziksel müdahale, darp ve sürükleme gibi eylemlere başvurulduğu belirtiliyor.

Uluslararası Af Örgütü’nün Avrupa Araştırmalar Direktör Yardımcısı Esther Major, “Yetkililer, sadece haklarını kullanan bireylere karşı göz yaşartıcı gaz, biber gazı, kinetik etkili mermiler ve tazyikli su kullandı. Belgelenecek kadar çok sayıda ihlal, zalimce, insanlık onurunu zedeleyici veya alçaltıcı muamele kapsamına giriyor ve bazı durumlarda işkence olarak değerlendirilebilir. Bu hukuksuz şiddet eylemleri derhal araştırılmalı ve failler adalet önünde hesap vermelidir,” şeklinde açıklamada bulundu.

POLİS ŞİDDETİNE DAİR GÖRGÜ TANIKLIKLARI VE VİDEOLAR

Af Örgütü, Türkiye'nin sekiz şehrindeki protestolara katılan 17 kişi ve birçok avukatla görüşerek vakaları belgeledi. Kurumun Kanıt İnceleme Laboratuvarı, protestocuların şiddete maruz kaldığını gösteren çok sayıda videoyu inceledi. Görüşülen kişilerin neredeyse tamamı, polisin müdahaleye uyarı yapmadan veya yeterince zaman tanımadan başladığını ifade etti.

23 Mart’ta İstanbul’daki Saraçhane Meydanı’nda bir protestocu, plastik mermi ile gözünden vurularak ağır yaralandı. Aynı gün bir başka protestocu, “6-7 çevik kuvvet polisi tarafından tekmelendiğini, yüzüne ve göğsüne darbe aldığını” aktardı. Ayrıca Ankara’da bir eylemcinin ayağının TOMA tarafından ezildiği bilgisine ulaşıldı.

İfade verenlerden biri olan bir öğrenci, “Geçerken tekme atıyorlardı. Ayağıma basacak yer bulamıyordum, dizlerim yerdeyken sürükliyordu. Öleceğimi düşündüm” ifadesiyle yaşadığı korku dolu anları paylaştı. Bir başka protestocu ise gözaltına alındığında, “Seni çevik kuvvet otobüsünün arka kapısından içeri alırız, ön kapısından cenazen çıkar” tehdidini duyduğunu, ayrıca bir polis amirinin cinsel şiddet tehdidinde bulunduğunu öne sürdü.

SİSTEMATİK BASKI VE BARIŞÇIL MUHALAFETE MÜDAHALE

Raporda, yaşananların sıradan olaylar olmadığı vurgulanarak, kolluk kuvvetlerinin protestocuları sistematik bir şekilde hedef alması ve bunun devletin muhalefeti bastırma politikasının bir parçası olduğuna dikkat çekildi. Esther Major, “Aşırı güç kullanımı vakaları açıkça sistematik bir uygulamanın sonucuydu. Türkiye yetkililerini, ihlallerin etkin bir şekilde soruşturulmasını ve mağdurların haklarının tazmin edilmesini sağlamaya çağırıyoruz,” dedi.

ULUSLARARASI YÜKÜMLÜLÜKLERE AYKIRI MÜDAHALE

Uluslararası hukuk, devletlerin barışçıl toplama hakkını koruma ve bu hakları kullanan bireylere güvence sağlama zorunluluğu getirmektedir. Ancak Af Örgütü’nün raporu, Türkiye'deki güvenlik güçlerinin bu yükümlülüğe aykırı hareket ettiğini, müdahalelerin gereksiz ve orantısız olduğunu ortaya koyuyor.

Raporda ayrıca, İmamoğlu'nun 15 milyondan fazla seçmenin oy verdiği sembolik önseçim sonrası CHP tarafından cumhurbaşkanı adayı olarak ilan edildiği gün gözaltına alınmasının, protestoları tetikleyen olaylar arasında yer aldığı ifade edildi. Mart sonundan Haziran başına kadar, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve bağlı kurumlardan pek çok yönetici, meclis üyesi ve çalışan gözaltına alındı.

RAPORA GÖRE TUTUKLULUK VE GÖZALTI SAYILARI

• Protestolar, Ekrem İmamoğlu ve İBB ile bağlantılı 91 kişinin gözaltına alınmasına karşı düzenlendi.
• Ülke genelinde 1.879 kişi protesto gösterimleri sırasında veya evlerinden gözaltına alındı.
• Mart sonu itibarıyla 300'den fazla kişi tutuklandı, yüzlerce kişi hakkında adli kontrol tedbirleri uygulandı.
• İstanbul, Ankara ve İzmir’de valilikler gösteri ve yürüyüşleri yasakladı, bazı illerde ise şehir giriş-çıkışları sınırlandırıldı.
• Dört avukat tutuklandı. Hakkında 2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu uyarınca iddianame hazırlandı.
• Ek olarak yüzlerce öğrenci ev hapsi, yurt dışına çıkış yasağı ve imza atma yükümlülüğü gibi adli kontrol tedbirleriyle karşılaştı.